Berkeley is trots op Harris: 'Kamala heeft de energie weer teruggebracht’ (2024)

Polly Nelson was erbij, toen Kamala Harris in november 2020 werd verkozen als vicepresident en Bancroft Way veranderde in een feestende massa. Honderden mensen dansten voor het lichtgele huis in Berkeley, Californië, waar Harris als kind woonde. Aanhangers schreven met verf ‘Madam Vice President’, ‘the people have spoken’ en ‘girl power’ op de weg. Harris was de eerste vrouw, en de eerste persoon van kleur, die deze positie wist te bereiken.

Nu Harris namens de Democraten opgaat voor het Amerikaanse presidentschap, bijna vier jaar later, is de hoop alleen maar toegenomen. Polly Nelson – een tachtiger met kort, grijs haar – is ervan overtuigd dat Harris gaat winnen, vertelt ze vanuit haar deuropening, een paar huizen van Harris’ oude woning. Op haar voordeur is een blauwe sticker – Go Vote! – van de Democratische Partij geplakt. Voor het raam hangt een pro-Palestinaposter en een A4’tje met een oproep om neushoorns en olifanten te redden. „Weet je wat ze die beesten allemaal aandoen”, zegt Nelson. „Het is verschrikkelijk.”

Actieposters

De thuisstad van Kamala Harris is een van de meest progressieve plaatsen van de Verenigde Staten. Tijdens de presidentsverkiezingen van 2020 stemde ruim 93 procent van de bevolking van Berkeley voor Joe Biden. Maandag wordt Harris tijdens de Democratische Nationale Conventie door de partij officieel als kandidaat gepresenteerd voor de verkiezingen in november. Dit nadat Biden zich vorige maand terugtrok na aanhoudende discussie over zijn fitheid.

Toen Biden nog presidentskandaat was, was het moreel onder de Democraten in Berkeley erg laag, zegt Nelson. „Iedereen was zó down, zó lang.” Onder Harris stijgen de Democraten weer in de peilingen en zijn ze zelfs voorzichtig favoriet voor het presidentschap. Nelson balt haar vuisten. „Kamala heeft de energie weer teruggebracht.”

Op deze middag in augustus is het rustig rondom het ouderlijk huis van Harris op Bancroft Way, in de wijk Southwest in Berkeley. De teksten op straat voor het huis zijn verdwenen. Op een bordje voor de deur staat dat de huidige bewoners geen interviews geven „over het verleden van deze woning” en graag met rust gelaten willen worden.

Op elke straathoek, met veel groen en overal bloemen, staan bordjes met ‘drug free zone’. In het buurtzwembad krijgen kinderen gratis lunch. Een muurschildering met gezichten van burgerrechtenactivisten herinnert aan de tijd dat in deze universiteitsstad werd gedemonstreerd voor gelijke rechten voor alle Amerikanen. Zeker de helft van de huizen heeft een actieposter voor de ramen hangen. Voor de rechten van vrouwen, voor de lhbtq+-gemeenschap, tegen wapengeweld.

In deze buurt werd Kamala Harris (59) begin jaren zeventig samen met haar zus Maya grootgebracht door haar moeder Shyamala Gopalan, een borstkankeronderzoeker die als 19-jarige vanuit India naar de VS emigreerde. Met haar vader, de Jamaicaans-Amerikaanse econoom Donald Harris, heeft ze tot op heden weinig contact. Haar ouders scheidden toen Kamala zeven jaar was.

Kamala Harris woonde tot haar twaalfde in Berkeley, waarna ze met haar moeder en zus naar Canada verhuisde. Na haar studie in Washington keerde ze terug naar Californië om te werken als officier van justitie. In 2010 werd ze de eerste zwarte en de eerste Aziatisch-Amerikaanse procureur-generaal van Californië.

Zwarte gemeenschap

De burgerrechtenbeweging in Berkeley zou Harris tijdens haar jeugd sterk beïnvloeden. Haar moeder nam haar in een kinderwagen mee naar protesten en later naar Rainbow Sign, een cultureel buurtcentrum voor de zwarte gemeenschap. Daar leerde Kamala Harris „voor het eerst dat kunst, ambitie en intelligentie cool was”, schrijft ze in haar boek The Truths We Hold (2019). Ze raakte daar geïnspireerd door speeches van zwarte burgerrechtenactivisten uit Berkeley, die vochten voor meer zwarte politici in Washington.

De buurt was destijds – en ook nog lang daarna – niet de hippe, welgestelde wijk die het nu is. Dat vertelt Iris Ratowsky, die al ruim twintig jaar in een huis op Bancroft Way woont. Ratowsky herinnert zich de prostituees „met het babyvet nog aan hun benen” die tippelden op straat. Ze wijst naar huizen aan de overkant van de straat. „Nu wonen daar twee dokters. En daarnaast een psycholoog”, zegt Ratow-sky. „We hebben hier in de buurt tegenwoordig zelfs een Finse sauna.”

Maar, dit is Berkeley hè. Niemand is hier links genoeg

Ratowsky, die de deur opendoet in een lang, wit gewaad, heeft een boom op haar schutting getekend, met daaromheen velletjes papier met zelf geschreven gedichten. Ze hoopt dat het voorbijgangers aanzet om even bij haar schutting stil te staan en te reflecteren. Kamala Harris komt „mentaal gezond” op haar over, zegt ze. De buurt is enorm trots dat ze misschien de nieuwe Amerikaanse president zal hebben voortgebracht. „Vooral de vrouwen.”

In haar oude buurt is het lastig zoeken naar kritiek op Harris. Als er al scepsis is, is dat omdat Harris niet progressief genoeg zou zijn. Zo was ze als officier van Justitie verantwoordelijk voor tweeduizend veroordelingen wegens marihuanabezit en zou ze te weinig hebben gedaan tegen politiegeweld. „Sommige mensen hier vinden haar daarom niet links genoeg”, zegt Christa Rybczynski, eigenaar van lampenwinkel Metro Lighting, om de hoek van Bancroft Way. „Maar, dit is Berkeley hè. Niemand is hier links genoeg.”

De zes maanden oude Kamala Harris met haar vader Donald in Berkeley, in april 1965.

Gele schoolbus

Thousand Oaks Elementary ligt op tien minuten rijden van Bancroft Way. De voormalige basisschool van Harris waar ze, samen met andere zwarte kinderen uit Southwest, elke dag met de bus naartoe werd gebracht. De bus stopte op de straathoek bij haar huis.

Het busvervoer was een poging van Berkeley om de segregatie van scholen te verminderen. Daarbij werden zowel witte als zwarte kinderen per bus naar scholen buiten hun woonwijk vervoerd. „Ik hoorde pas later dat we deel uitmaakten van een nationaal experiment in desegregatie”, schreef Harris erover in The Truths We Hold. „Toen wist ik niet meer dan dat de grote, gele bus de manier was om naar school te gaan.”

Tijdens een verkiezingsdebat in 2019 bracht Harris, toen nog vrijwel onbekend bij het grote publiek, het onderwerp opnieuw ter sprake toen ze Joe Biden confronteerde met zijn steun voor het afschaffen van schoolbussen in de jaren zeventig. „Er was een klein meisje in Californië dat deel uitmaakte van een plan om openbare scholen te integreren en ze werd elke dag met de bus naar school gebracht”, zei Harris tijdens het debat. „Dat kleine meisje was ik.” Het moment zou de definitieve doorbraak betekenen voor Harris, die uiteindelijk door diezelfde Biden tot vicepresident werd benoemd.

Nu staat, op een muurtje op de speelplaats van Thousand Oaks Elementary, een grote muurschildering met beroemde vrouwen uit de geschiedenis, onder wie tennisser Serena Williams, Nobelprijswinnaar Malala Yousafzai en Anne Frank. In het midden staat Kamala Harris.

Aan de overkant van het plein is lerares Meghan Abrahamson Ward in een verder leeg klaslokaal alvast bezig met de voorbereidingen voor volgend schooljaar. Op de ruit van haar klaslokaal staat een poster met de tekst ‘this is a safe space’. Op een andere ruit is geschreven ‘hier zijn alle families welkom’.

Buiten haar klas vertelt ze dat Thousand Oaks Elementary sinds kort overweegt de naam van de school te veranderen in Kamala Harris Elementary. „Wat er nu allemaal gebeurt vervult ons met trots”, zegt ze. „Kamala heeft ons weer hoop gegeven.”